Bu yazı içeriğinde Türk vatandaşlığının kaybedilmesi hakkında genel bilgilere yer verilecektir. Türk vatandaşlığının kaybı konusuna 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu 23 ve devamı maddelerinde yer verilmiştir. Buna göre Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararı ya da seçme hakkının kullanılması ile kaybedilir.
Türk Vatandaşlığı Kanunu 24. maddesi uyarınca yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kaybı, vatandaşlıktan çıkma veya kaybettirme ya da vatandaşlığa alınmanın iptali ile gerçekleşir.
Düzenleme ile yetkili makam kararı ile kayıp yollarının, kişinin iradesine bağlı olarak verilen izin neticesinde Türk vatandaşlığından çıkma ya da iradesi dışında kaybettirme veya vatandaşlığın iptali olarak belirlendiği açıklanmıştır.
Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyen kişilere;
a) Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
b) Kişinin yabancı bir devletin vatandaşlığını kazanmış olması veya kazanacağına dair inandırıcı belirtilerin bulunması,
c) Herhangi bir suç ya da askerlik hizmeti nedeni ile aranan kişilerden olunmaması,
ç) Kişi hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmaması,
şartlarını taşımaları halinde İçişleri Bakanlığı’nca çıkma izni ya da çıkma belgesi verilebilir.
Kişilerin yabancı bir devletin vatandaşlığını kazanmak üzere Türk vatandaşlığından çıkmak için izin talebinde bulunması halinde, bu talepleri uygun görülenlere Bakanlık tarafından, Türk vatandaşlığından çıkma izin belgesi verilir. Verilen izin neticesinde veya önceden yabancı bir devlet vatandaşlığını kazandığını belgeleyen kişilere ise Türk vatandaşlığından çıkma belgesi verilir.
Çıkma izin belgesinin geçerlilik süresi, karar tarihinden itibaren iki yıldır. Vatandaşlıktan çıkma izin belgesini alanlar, iki yıllık geçerlilik süresi içerisinde yurt içinde ikamet edilen yerin valiliğine, yurt dışında ise dış temsilciliklere yabancı devlet vatandaşlığını kazandıklarına ilişkin bilgi ve belgeleri vermek mecburiyetidedir. İki yıllık geçerlilik süresi içerisinde yabancı devlet vatandaşlığının kazanılamaması halinde çıkma izin belgesi geçersiz hale gelir.
Türk vatandaşlığından çıkma belgesinin çıkma talebinde bulunan kişiye imza karşılığı teslimiyle birlikte Türk vatandaşlığı kaybedilir. Türk vatandaşlığını kaybedenlerin nüfus aile kütüklerindeki kayıtları kapatılır ve bu kişiler, kayıp tarihinden başlayarak yabancı muamelesine tabi tutulur.
Eşlerden birinin vatandaşlıktan çıkma izni alması suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetmesi halinde bu durum, diğer eşin vatandaşlığına etki etmez. Türk vatandaşlığını kaybeden anne veya babanın bu hususta talebinin bulunması ve diğer ebeveynin de buna muvafakat etmesi durumunda bu kişilerin çocukları da kendileriyle birlikte Türk vatandaşlığını kaybeder. Muvafakat verilmemesi halinde ise hakim kararına göre işlem yapılır.
Vatandaşlığın kaybının, çocukları vatansız hale getirecek olması halinde ise yukarıda açıklanan hükümler uygulanmaz.
Türk Vatandaşlığı Kanunu 28. maddesi, vatandaşlıktan çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybeden kişilere tanınan haklar konusuna açıklık getirmiştir. Buna göre; Doğumla Türk vatandaşı olup, çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler ve bu kişilerin üçüncü dereceye kadar olan alt soyları, 28. maddede açıklanan istisnalar haricinde Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam eder. Milli güvenliğe ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklıdır.
TVK 28. maddesi kapsamında vatandaşlıktan çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybeden kişilerin, seçme ve seçilme, muafen araç ya da ev eşyası ithal etme hakları ile askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Bu kişilerin sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklıdır. Bu kişiler, sosyal güvenliğe ilişkin hakların kullanımı konusunda ilgili kanunlardaki hükümlere tabidir.
Vatandaşlıktan çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler, bir kadroya dayalı olarak ve kamu hukuku rejimine tabi şekilde asli ve sürekli kamu hizmeti görevlerinde bulunamaz. Ancak bu kişiler, kamu kurum ve kuruluşlarında işçi, geçici ya da sözleşmeli personel olarak çalıştırılabilirler.
28. maddede açıkça belirtildiği üzere Cumhurbaşkanı, gerekli görmesi halinde üçüncü dereceden itibaren hangi dereceye kadar olan alt soyların bu maddede tanınan haklardan faydalanabileceğini belirleyebilir.
Bu madde kapsamında açıklanan hükümlerden yararlanacak olan alt soyun, üst soyu ile soy bağını belgelendirmesi şarttır.
Vatandaşlıktan çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybeden kişilere talepleri halinde TVK 28. maddesinde belirtilen haklardan faydalanabileceklerini gösteren Mavi Kart düzenlenir. Verilen bu kart, 21/02/1963 tarih ve 210 sayılı Değerli Kağıtlar Kanunu kapsamındadır.
28. maddenin bu kapsamdaki kişilere sağladığı hakların kullanılması için Mavi Kartın ibraz edilmesi yeterlidir. Kartın ibraz edilemediği hallerde Kimlik Paylaşımı Sistemi aracılığı ile Mavi Kartlılar Kütüğünden alınacak kayıt örneği ve uyruğunda bulunulan devlet makamlarınca verilmiş kimlik bilgilerini gösteren belgeye istinaden işlem yapılır.
Bu kişilerin kimlik bilgilerinde değişiklik olması halinde uyruğunda bulunduğu devlet makamından alınmış eski ve yeni kimlik bilgilerini gösteren belgenin usulüne göre tasdik edilmiş Türkçe tercümesi ile birlikte ibrazı zorunludur.
TVK 28. madde kapsamında bulunan kişilere İçişleri Bakanlığının tespit edeceği esaslar çerçevesinde kimlik numarası verilir. Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası aranan yerlerde anılan kişilerce bu kimlik numarası kullanılır.
Aşağıda açıklanan eylemlerde bulunduğu resmi makamlar tarafından tespit edilen kişilerin Türk vatandaşlığı, Cumhurbaşkanı kararı ile kaybettirilebilir. Bu haller;
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 302, 309, 310, 311, 312, 313, 314. ve 315. maddelerinde açıklanan suçlar nedeniyle hakkında soruşturma veya kovuşturma yürütülen ve yabancı ülkede bulunması sebebi ile kendisine ulaşılamayan vatandaşlar, bu durumun soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı veya kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından öğrenilmesinden itibaren bir ay içinde vatandaşlıklarının kaybettirilmesi amacıyla Bakanlığa bildirilir. Bu kişilerin Bakanlık tarafından Resmi Gazetede yapılan yurda dön ilanına rağmen üç ay içinde yurda dönmemeleri durumunda, Türk vatandaşlıkları Cumhurbaşkanı kararıyla kaybettirilebilir.
Türk vatandaşlığının kaybettirilmesi, Cumhurbaşkanı kararının Resmi Gazetede yayımlandığı tarihten itibaren hüküm ve sonuçlarını doğurur. Türk vatandaşlığının kaybettirilmesine dair kararlar şahsi olup bu nedenle ilgilinin eşi ve çocuklarına etki etmez.
Türk vatandaşlığını kazanma kararı; ilgilinin yalan beyanı ya da vatandaşlığı kazanmaya esas teşkil eden önemli hususları gizlemesi sonucunda vuku bulmuş olması halinde kararı veren makam tarafından iptal edilir.
Türk vatandaşlığının iptali kararı, karar tarihinden itibaren hüküm ifade eder. İptal kararı ilgili kişiye bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanan eşi ve çocukları hakkında da uygulanır.
Türk vatandaşlığı iptal edilen kişiler hakkında 15.07.1950 tarihli ve 5683 sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
Vatandaşlığı iptal edilenlerin mallarının tasfiye edilerek kendilerinin sınır dışı edilmelerinin gerekli görülmesi halinde bu husus iptal kararında belirtilir. Bu kişiler, en geç bir yıl içinde Türkiye’deki mallarını tasfiye etmek zorundadır. Aksi durumda, bu mallar, hazine tarafından satılarak bedelleri kişilerin nam ve hesabına kamu haznedarlığı sistemine dahil bir kamu bankasına yatırılır.
Türk vatandaşlığı iptal edilen kişilerin bu iptal kararı aleyhine yargı yoluna başvurması halinde malların tasfiyesi işlemi dava sonuna bırakılır.
Seçme hakkı ile Türk vatandaşlığının kaybedilmesi Türk Vatandaşlığı Kanunu 34. ve 35. maddelerinde açıklanmıştır. Buna göre; Aşağıda maddeler halinde sayılan kişiler, ergin olmalarından itibaren üç yıl içerisinde Türk vatandaşlığından ayrılabilir.
Bu durumun istisnası, yukarıda açıklanan hallerin ilgili kişiyi vatansız kılacak olmasıdır. Bu nedenle yasada yukarıda açıklamış olduğumuz vatandaşlığın kaybı hallerinin ilgiliyi vatansız kılacak olması halinde seçme hakkının kullanılamayacağı açıkça ifade edilmiştir.
Bu aşamada seçme hakkı ile Türk vatandaşlığının kaybı halinde bu durumun hangi tarihten itibaren geçerli olacağına da değinmek gerekir. Seçme hakkı ile Türk vatandaşlığının kaybı, bu hakkın kullanılmasına dair şartların varlığının tespitine ilişkin karar tarihinden itibaren hüküm ve sonuçlarını doğurur. Ayrıca seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığından ayrılan kişilerin eşi ve çocukları hakkında 27. madde hükümleri uygulanır.
Tüm hukuki danışmanlık ve taleplerinizle ilgili olarak 08504201155 numaralı iletişim hattımızdan Heper Hukuk ve Danışmanlık Ofisi’ne ulaşabilirsiniz.
Sınırdışı deport kararı kaldırma işlemi nedir, sınırdışı kararı kim tarafından verilir? Sınırdışı (deport) kararı, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 54. maddesinde belirtilen maddeleri ihlal eden...
Türk vatandaşlığı nasıl kazanılır? Bu yazı içeriğinde Türk vatandaşlığının kazanılması hakkında genel bilgilere yer verilecektir. Türk Vatandaşlığı Kanunu, Türk vatandaşlığının kazanılmasını iki ana başlığa ayırmıştır....
