Yazımız içeriğinde eser sahibinin hakları ve bu hakların ihlali durumunda hangi yasal yollara başvurulabileceği hakkında genel bilgilere yer verilecektir.
Fikir ve sanat eserleri kanununda eser, sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsulleri olarak tanımlanmıştır.
Eser sahibi, bilindiği üzere eseri meydana getiren kişidir. Bir işlenmenin ve derlemenin sahibi, asıl eser sahibinin hakları saklı kalmak kaydı ile onu işleyendir.
İşlenme eser, diğer bir eserden istifade edilmesi suretiyle oluşturulan ancak bu eserden bağımsız olmayan ve işleyenin özelliklerini taşıyan fikir ve sanat mahsulleri olarak tanımlanmaktadır. Derleme eser ise, özgün eser üzerindeki haklar saklı kalmak kaydı ile, ansiklopediler ve antolojiler gibi muhtevası seçme ve düzenlemelerden oluşan ve bir düşünce yaratıcılığı sonucu olan eser olarak tanımlanmıştır.
Sinema eserlerinde; yönetmen, özgün müzik bestecisi, senaryo yazarı ve diyalog yazarı, eserin birlikte sahibidir. Canlandırma tekniği ile yapılan sinema eserlerinde, animatör de eserin birlikte sahipleri arasında sayılmıştır.
Birden fazla kişinin birlikte meydana getirmiş oldukları eserin kısımlara ayrılması mümkünse, bunlardan her biri, kendi vücuda getirdiği kısmın sahibi sayılır.
Aksi kararlaştırılmadığı sürece, eseri birlikte meydana getirenlerden her biri bütün eserin değiştirilmesi veya yayımlanması için diğerlerinin iştirakini talep edebilir. Diğer tarafın haklı bir sebebi bulunmaksızın buna iştirak etmemesi halinde, mahkemeye başvurularak bu konuda izin istenebilir. Bu hüküm mali hakların kullanılması açısından da geçerlidir.
Eser sahibinin hakları Fikir ve Sanat Eserleri Yasası 13 ve devamı maddelerinde mali haklar ve manevi haklar olmak üzere iki ana başlıkta açıklanmıştır. Öncelikle mali haklara yer verecek olursak eser sahibinin mali hakları aşağıda açıklanmaktadır.
şeklindedir. Henüz alenileşmemiş bir eserden her ne şekilde ve tarzda olursa olsun faydalanma hakkı münhasıran eser sahibine aittir. Alenileşmiş bir eserden eser sahibine münhasıran tanınan faydalanma hakkı, Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda mali hak olarak gösterilenlerden ibarettir. Mali haklar birbirine bağlı değildir. Bunlardan birinin tasarrufu ve kullanılması diğerine etki etmez.
Bir işlenmenin sahibi, kendisine bu sıfatla tanınan mali hakları, işleme hususunun serbest olduğu haller dışında, asıl eser sahibinin müsaade ettiği ölçüde kullanabilir.
Koruma süresi eser sahibinin yaşadığı müddetçe ve ölümünden itibaren yetmiş yıl devam eder. Koruma süresi, eser sahibinin birden fazla olması halinde, hayatta kalan son eser sahibinin ölümünden itibaren yetmiş yıl geçmesi ile son bulur. Sahibinin ölümünden sonra alenileşen eserlerde koruma süresi ölüm tarihinden sonra yetmiş yıldır. İlk eser sahibinin tüzel kişi olması durumunda ise, koruma süresi aleniyet tarihinden itibaren yetmiş yıldır.
Eser sahibinin manevi hakları ise;
şeklinde tanımlanmıştır. Bir eserin umuma arz edilip edilmemesi, yayımlanma zamanı ve tarzı gibi hususları münhasıran eser sahibi tayin eder. Yine eseri, sahibinin adı ya da müstear adı ile veya adsız olarak, umuma arz edilmesi veya yayımlanması hususunda karar verme yetkisi münhasıran eser sahibine aittir. Eser sahibinin izni bulunmaksızın eser üzerinde ya da eser sahibinin adında kısaltma, ekleme ve başka şekilde değiştirmeler yapılamaz.
Eserin fiziki mülkiyet sahibi, eser sahibi ile yapmış olduğu sözleşme şartlarına göre eser üzerinde tasarruf edebilir. Bununla birlikte bu kişi eseri bozamaz, yok edemez ve eser sahibinin haklarına zarar veremez.
Eserin tek ve özgün olması halinde eser sahibi, kendisine ait tüm dönemleri kapsayan çalışma ve sergilerde kullanmak üzere, koruma şartlarını yerine getirmek ve ileride iade edilmek üzere eseri isteyebilir.
Fikri mülkiyet hukuku avukatı, fikri sınai mülkiyet hukuku konularında hukuki destek ve danışmanlık taleplerinizle ilgili olarak Heper Hukuk ve Danışmanlık Ofisi’ne ait 08504201155 numaralı hattımızdan hukuk ofisimizle iletişime geçebilirsiniz.
Marka hakkına tecavüz nedir? Yazımız içeriğinde marka hakkına tecavüz ile ilgili bazı bilgilere yer vereceğiz. Sınai mülkiyet kanunu 7. maddesi uyarınca marka tescilinden kaynaklanan haklar...
