Evlat edinme, durumu evlat edindirilmeye uygun olan çocuk ile, durumu evlat edinmeye uygun kişi veya eşler arasında hukuki bağların sağlanması suretiyle çocuk ebeveyn ilişkisinin kurulması olarak tarif edilmektedir.
Türk Medeni Kanunu 305. maddesi uyarınca bir küçüğün evlat edinilmesi, evlat edinen tarafından bir yıl süre ile bakılmış ve eğitilmiş olması koşuluna bağlıdır. Evlat edinmenin her halde küçüğün yararına bulunması ve evlat edinenin diğer çocuklarının yararlarının hakkaniyete aykırı bir biçimde zedelenmemesi de gerekir.
Türk Medeni Kanunu, evlat edinilenin, evlat edinenden en az on sekiz yaş küçük olması şartını aramaktadır. Ayrıca ayırt etme gücüne sahip olan küçük, rızası olmadıkça evlat edinilemez.
Evlat edinme, küçüğün anne ve babasının rızasını gerektirir. Rıza, küçüğün ya da anne ve babasının oturdukları yer mahkemesinde sözlü veya yazılı şekilde açıklanması suretiyle tutanağa geçirilir.
Anne ve baba tarafından evlat edinmeye dair verilen rıza, evlat edinenlerin adları belirtilmemiş olması veya evlat edinenler henüz belirlenmemiş olması durumunda dahi geçerlidir. Bu rıza, küçüğün doğumu üzerinden altı hafta geçmeden önce verilemez. Rıza, tutanağa geçirilmesi tarihinden başlayarak altı hafta içinde aynı usulle ve şekilde geri alınabilir. Geri almadan sonra yeniden verilen rıza ise kesindir.
anne ve babadan birinin rızası aranmaz.
Türk Medeni Kanunu 312. maddesi uyarınca küçük, gelecekte evlat edinilmek amacı ile bir kuruma yerleştirilir. Anne ve babadan birinin rızası eksik olursa, evlat edinenin veya evlat edinmeye aracılık yapan kurumun talebi üzerine ve kural olarak küçüğün yerleştirilmesinden önce, onun oturduğu yer mahkemesi bu rızanın aranıp aranmayacağına karar verir. Diğer hallerde, bu konudaki karar evlat edinme işlemleri esnasında verilir.
Anne ve babadan birinin küçüğe karşı özen yükümlülüğünü yeterince yerine getirmemesi nedeni ile rızasının aranmaması halinde, bu konudaki karar kendisine yazılı olarak bildirilir.
Yasa uyarınca vesayet altındaki küçük, ayırt etme gücüne sahip bulunup bulunmadığına bakılmaksızın vesayet dairelerinin izni ile evlat edinilebilir. TMK 308/3
TMK 306. maddesinde eşlerin, ancak birlikte evlat edinebileceği açıkça ifade edilmiştir. Bu madde hükmüne göre evli olmayan kişiler ise birlikte evlat edinemezler.
Birlikte evlat edinme için eşler en az beş yıldan beri evli olmalı veya otuz yaşını doldurmuş bulunmalıdır.
Eşlerden biri, en az iki yıldan beri evli olmaları ya da kendisinin otuz yaşını doldurmuş bulunması şartı ile diğerinin çocuğunu evlat edinebilir.
Türk Medeni Kanunu 307. maddesinde tek başına evlat edinme için kişinin evli olmaması ve otuz yaşını doldurmuş bulunması şartları aranmaktadır.
Diğer eşin ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksunluğu ya da iki yılı aşkın süreden beri nerede olduğunun bilinmemesi veya mahkeme kararı ile iki yılı aşkın süreden beri eşinden ayrı yaşamakta olması yüzünden birlikte evlat edinmesinin mümkün olmadığını ispat etmesi halinde kişinin otuz yaşını da doldurmuş bulunması halinde tek başına evlat edinebilir.
Ergin veya kısıtlıların evlat edinilmesi, aşağıda açıklanan şartların varlığı dışında evlat edinenin alt soyunun açık muvafakati şartına bağlanmıştır.
1) Bedensel veya zihinsel engeli nedeniyle sürekli olarak yardıma muhtaç ve evlat edinen tarafından en az beş yıldan beri bakılıp gözetilmekte ise,
2) Evlat edinen tarafından, küçükken en az beş yıl süre ile bakılıp gözetilmiş ve eğitilmiş ise,
3) Diğer haklı nedenler mevcut ve evlat edinilen, en az beş yıldan beri evlat edinen ile aile halinde birlikte yaşamakta ise
Türk Medeni Kanunu 313. maddesi uyarınca evli olan kişiler, ancak eşinin bu husustaki rızası ile evlat edinilebilir. Ergin ve kısıtlıların evlat edinilmesinde küçüklerin evlat edinilmesine ilişkin hükümler kıyas yolu ile uygulanır.
Evlat edinme kararı, evlat edinen kişinin oturma yeri; birlikte evlat edinmede ise eşlerden birinin oturma yeri mahkemesince verilir. Mahkeme kararı ile birlikte evlatlık ilişkisi kurulmuş olur.
Evlat edinme başvurusu yapıldıktan sonra evlat edinen kişinin ölümü ya da ayırt etme gücünü kaybetmesi, diğer koşullar bundan etkilenmediği takdirde evlat edinmeye engel olmaz.
Başvurudan sonra küçük ergin olursa, koşulları daha önceden yerine getirilmiş olmak şartı ile küçüklerin evlat edinilmesine ilişkin hükümler uygulanır.
Evlat edinmeye, ancak esaslı sayılan her türlü durum ve koşulların kapsamlı bir şekilde araştırılmasından, evlat edinen ile edinilenin dinlenmeleri ve gerektiğinde uzmanların görüşünün alınmasından sonra karar verilir.
Yapılan araştırmada özellikle evlat edinen ile edinilenin kişiliği ve sağlığı, karşılıklı ilişkileri, ekonomik durumu, evlat edinenin eğitme yeteneği, evlat edinmeye yönelten sebepler ve aile ilişkileri ile bakım ilişkilerindeki gelişmelerin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Evlat edinen kişinin alt soyunun bulunması halinde, onların evlat edinme ile ilgili tavır ve düşünceleri de değerlendirilir.
Evlat edinme işlemleri ile ilgili hukuki danışmanlık ve talepleriniz için Heper Hukuk ve Danışmanlık Ofisi’ne ait 08504201155 numaralı hattımızdan ofisimize ulaşabilirsiniz.