Kamulaştırma bedelinin mahkeme tarafından tespiti ve taşınmaz malın idare adına tescili usulüne ilişkin esaslar Kamulaştırma Kanunu onuncu maddesinde açıklanmıştır. Buna göre;
Kamulaştırmanın satın alma usulü ile yapılamaması durumunda idare, Kamulaştırma Kanunu 7. maddesine göre topladığı bilgi ve belgeler ile 8. maddesine göre yaptırmış olduğu bedel tespiti ve bu husustaki diğer bilgi ve belgeleri bir dilekçeye eklemek suretiyle taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine başvurur ve taşınmaz malın kamulaştırma bedelinin tespiti ile, bu bedelin, peşin ya da kamulaştırmanın 3. maddenin ikinci fıkrasına göre yapılmış olması halinde taksitle ödenmesi karşılığında, idare adına tesciline karar verilmesini talep eder.
Mahkeme, idarenin başvuru tarihinden itibaren en geç otuz gün sonrası için bir duruşma günü belirler. Mahkeme tarafından belirlenen duruşma günü, idarenin dava dilekçesi ve idare tarafından sunulan belgelerin birer sureti eklenerek taşınmaz malın malikine bildirilir. Bu suretle duruşmaya katılmaya çağırılan taşınmaz malikinin yanında ilgili duruşma günü idareye de tebliğ olunur.
Mahkemece malike doğrudan çıkarılacak meşruhatlı davetiyede veya tebliğ yapılamaması halinde ilan yolu ile yapılacak tebligat içeriğinde;
a) Kamulaştırılacak taşınmaz malın tapuda kayıtlı olduğu yer, taşınmazın mevkii, pafta, ada, parsel numarası, vasfı, yüzölçümü bilgileri,
b) Taşınmaza malik olan kişilerin ad ve soyadları bilgisi,
c) Kamulaştırmayı yapan idarenin adı bilgisi,
d) Kamulaştırma yasası 14. maddesinde öngörülen süre içinde, tebliğ ya da ilan tarihinden itibaren kamulaştırma işlemine idari yargıda iptal veya adli yargıda maddi hatalara karşı düzeltme davası açabilecekleri bilgisi,
e) Açılacak davalarda husumetin kime yöneltileceği,
f) Kamulaştırma Kanunu 14. maddesinde öngörülen süre içinde, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda iptal davası açanların, dava açtıklarını ve yürütmenin durdurulması kararı aldıklarını belgelendirmedikleri durumda, kamulaştırma işleminin kesinleşeceği ve mahkemece tespit olunan kamulaştırma bedeli üzerinden taşınmaz malın kamulaştırmayı yapan idare adına tescil edileceği bilgisi,
g) Mahkemece tespit olunan kamulaştırma bedelinin hak sahibi adına hangi bankaya yatırılacağı bilgisi,
h) Konuya ve taşınmaz malın değerine ilişkin tüm savunma ve delillerin, tebliğ tarihinden itibaren on gün içerisinde mahkemeye yazılı olarak bildirilmesi gerektiği,
belirtilir.
Kamulaştırma Kanunu 10. maddesi uyarınca mahkeme tarafından;
kamulaştırmanın ve belgelerin özeti en az bir kez yayımlanır.
Mahkeme tarafından belirlenen duruşma günü yapılacak olan duruşmada hakim, taşınmaz malın bedeli hususunda tarafları sulhe davet eder. Taraflarca bedelde anlaşılması durumunda hakim, üzerinde anlaşılan bu bedeli kamulaştırma bedeli olarak kabul eder. Buna istinaden Kamulaştırma Kanunu 10. maddesi sekizinci fıkrasının ikinci ve devamı cümleleri uyarınca işlem yapar.
Mahkemece tarafından yapılan duruşmada tarafların bedel üzerinde anlaşamamaları durumunda ne olacaktır? Bu durumda hakim, en geç on gün içerisinde keşif ve otuz gün sonrası için de duruşma günü tayin eder. Keşif günü geldiğinde tüm ilgililerin huzurunda taşınmaz malın değerini tespit için mahallinde keşif yapılır.
Kamulaştırmaya konu olan yerin cinsi ve niteliğine göre en az üç kişilik bilirkişi heyetinin oluşturulması zorunludur. Yapılacak olan keşifte, taşınmazın bulunduğu yerin bağlı bulunduğu köy veya mahalle muhtarının da hazır bulunması amacıyla, muhtara da davetiye çıkartılır. Bu suretle muhtarın da keşifte hazır bulunması temin edilerek, muhtarın beyanı da alınır.
Bilirkişilerce, tarafların ve diğer ilgililerin beyanı da dikkate alınarak, taşınmaz malın değerini belirten rapor on beş gün içinde mahkemeye sunulur. Mahkemeye sunulacak rapor, aşağıda belirtilen esaslara göre düzenlenmiş bulunmalıdır.
Yukarıda açıklamış olduğumuz esaslara göre oluşturulacak bilirkişi kurulu, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere mahkeme heyetiyle birlikte giderek, orada hazır bulunan ilgilileri de dinlemek suretiyle taşınmaz mal ya da kaynağın;
a) Cinsi ve nevi,
b) Yüzölçümü,
c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsurlar ile her unsurun ayrı ayrı değeri,
d) Varsa vergi beyanı,
e) Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirleri,
f) Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması durumunda getireceği net gelir,
g) Arsalarda, kamulaştırma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değeri,
h) Yapılarda, resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesapları ve yıpranma payı,
ı) Her bir ölçünün etkisi açıklanmak kaydı ile bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri,
esas alınarak düzenleyeceği raporda maddeler halinde açıklanan bütün unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle ve ilgililerin beyanı da dikkate alınarak Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kabul edilen değerleme standartlarına uygun şekilde, gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak taşınmaz malın değerini tespit eder.
Taşınmaz malın değer tespitinde, kamulaştırmayı gerektiren imar ve hizmet teşebbüsünün neden olacağı değer artışları ile ilerisi için düşünülen kullanma şekillerine göre getireceği kar dikkate alınmaz.
Kamulaştırma yolu ile irtifak hakkı tesisinde, bu kamulaştırma nedeniyle taşınmaz mal veya kaynakta meydana gelecek kıymet düşüklüğü gerekçeleri ile belirtilir. Bu kıymet düşüklüğü kamulaştırma bedelidir.
Bilirkişi heyeti tarafından mahkemeye sunulan rapor, mahkeme tarafından duruşma günü beklenmeksizin taraflara tebliğ edilir. Yapılacak olan duruşmaya hakim, taraflar veya vekilleri ile bilirkişileri çağırır. Bu duruşmada tarafların bilirkişi raporlarına itirazı bulunması halinde itirazları dinlenir ve bilirkişilerin bu itirazlara karşı beyanları alınır.
Tarafların bedelde anlaşamaması durumunda gerektiğinde hakim tarafından on beş gün içinde sonuçlandırılmak üzere yeni bir bilirkişi kurulu tayin edilir. Bu suretle hakim, tarafların ve bilirkişilerin raporları ile beyanlarından yararlanarak adil ve hakkaniyete uygun bir kamulaştırma bedeli tespit eder.
Mahkeme tarafından tespit edilen bu bedel, taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkının kamulaştırılma bedelidir.
Tarafların anlaşması durumunda kamulaştırma bedeli olarak anlaşılan miktar, peşin ve nakit olarak, hak sahibi adına bankaya yatırılır.
Tarafların anlaşamaması durumunda;
Hakim tarafından kamulaştırma bedeli olarak tespit edilen bedelin, idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit edilen bedelden az olması halinde hakim tarafından tespit edilen bedel, fazla olması halinde idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit ettiği bedel, peşin ve nakit olarak hak sahibi adına, kalanı ise bedele ilişkin kararın kesinleşmesine kadar üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılmak ve kesinleşen karar uyarınca hak sahibine teslim edilmek üzere mahkemece belirlenecek banka hesabına yatırılması ve yatırıldığına dair makbuzun ibraz edilmesi için idareye on beş günlük süre verilir.
Kamulaştırma, Kamulaştırma Kanunu üçüncü maddesinin ikinci fıkrasına göre yapılmışsa ilk taksitin yine peşin ve nakit olarak hak sahibi adına, hak sahibi tespit edilememişse ileride ortaya çıkacak hak sahibine ödenmek üzere 10. maddeye göre mahkemece yapılacak davetiye ve ilanda belirtilen bankaya yatırılması ve yatırıldığına ilişkin makbuzun ibraz edilmesi için idareye on beş gün süre verilir.
Gereken durumlarda bu süre, bir defaya mahsus olmak üzere mahkeme tarafından uzatılabilir. İdarece, kamulaştırma bedelinin hak sahibi adına yatırıldığına, hakim tarafından kamulaştırma bedeli olarak tespit edilen bedelin idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit etmiş olduğu bedelden fazla olması durumunda fazla olan tutarın bloke edildiğine veya hak sahibinin tespit edilemediği hallerde ise ileride ortaya çıkacak hak sahibine ödenmek üzere bloke edildiğine ilişkin makbuzun ibrazı halinde mahkemece, taşınmaz malın idare adına tesciline ve kamulaştırma bedelinin hak sahibine ödenmesine karar verilerek bu karar, tapu dairesine ve paranın yatırıldığı bankaya bildirilir.
Tescil hükmü kesin olup, tarafların bedele dair istinaf veya temyiz hakları saklıdır. İstinaf ya da temyiz incelemesi neticesinde kesinleşen kamulaştırma bedelinin, hak sahibine peşin ve nakit şekilde ödenen tutardan daha az olması durumunda aradaki fark ilgilisinden talep edilir. İdare tarafından hak sahibi adına yapılan ödeme tarihiyle geri ödemeye ilişkin yazının ilgilisine tebliğ edildiği tarih arasındaki süre için faiz alınmaz.
Kamulaştırma bedelinin tespiti için açılan davanın dört ay içinde sonuçlandırılamaması durumunda, tespit edilen bedele, bu sürenin bitiminden itibaren kanuni faiz işletilir.
Kamulaştırma Kanunu 10. maddesinde açıklanan işlemler, mahkemenin davetine uymayanların olması durumunda ilgilinin yokluğunda yapılır.
Hak sahibinin tespit edilemediği hallerde mahkemece, kamulaştırma bedelinin üçer aylık vadeli hesaba dönüştürülerek nemalandırılması amacı ile gerekli tedbirler alınır.
Kamulaştırılması yapılan taşınmaz malın, tahsis edildiği kamu hizmeti itibarıyla sicile kaydı gerekmeyen bir niteliğe dönüşmüş olması durumunda, istek halinde mahkemece sicil kaydının terkinine karar verilir.
Bu tescil ve terkin işlemi sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nedeni ile vergi ilişkisi aranmaz. Fakat, tapu dairesi durumu ilgili vergi dairesine bildirir.
Kamulaştırmaya konu olan taşınmaz malın maliki tarafından bu hususta kendisine yapılan tebligat gününden, kendilerine tebligat yapılamayanlara ise tebligat yerine geçmek üzere mahkemece gazete ile yapılan ilan tarihinden itibaren otuz gün içinde, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda iptal ve maddi hatalara karşı da adli yargıda düzeltme davası açılabilir.
İdari yargıda açılan davalar öncelikle görülür. İştirak halinde veya müşterek mülkiyette, paydaşların tek başına dava hakları bulunmaktadır. Açılan davaların sonuçları dava açmayanları etkilemez.
Yukarıda açıklamış olduğumuz süre içerisinde, kamulaştırma işlemine karşı hak sahipleri tarafından idari yargıda iptal davası açılması ve idari yargı mahkemelerince de yürütmenin durdurulması kararı verilmesi durumunda mahkemece, idari yargıda açılan dava bekletici mesele kabul edilerek bunun sonucuna göre işlem yapılır. Ancak bunun için açılan davanın yürütmenin durdurulması talepli olarak açılmış olması gerekmektedir.
Kamulaştırma avukatı istanbul ve kamulaştırma işlemleri ile ilgili her türlü hukuki danışmanlık hizmetleri için Heper Hukuk ve Danışmanlık Ofisi’ne ait 08504201155 numaralı hattımızdan hukuk ofisimize ulaşabilirsiniz.
Kamulaştırma Kanunu nedir? Yazımız içeriğinde istanbul kamulaştırma avukatı ve kamulaştırma ile ilgili bir kısım genel bilgilere yer vermeye çalışacağız. Kamulaştırma yasasında da açıkça belirtildiği üzere...
Kamulaştırmadan vazgeçme nedir? Yazımızda kamulaştırmadan vazgeçme hakkında açıklamalara yer vereceğiz. Kamulaştırmadan vazgeçme, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun dördüncü kısım ikinci bölümünde Kamulaştırmadan Vazgeçme ve Geri Alma...
