Seri Muhakeme Usulü, 7188 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile birlikte yürürlüğe girmiş, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun mülga 250. maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir. Buna göre; 01/01/2020 tarihinden itibaren soruşturma evresinin sonunda aşağıdaki suçlarla ilgili olarak kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri muhakeme usulü uygulanacaktır. 01.01.2020 tarihi itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda ise seri muhakeme usulü uygulanmayacaktır.
Seri muhakeme usulüne tabi suçlar, CMK 250/1 maddesinde açıklanmıştır. Bu suçlar;
a) Türk Ceza Kanunu’nda yer alan;
1. Hakkı olmayan yere tecavüz suçu (154. maddenin ikinci ve üçüncü fıkrası),
2. Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması suçu (170. madde),
3. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu (179. maddenin ikinci ve üçüncü fıkrası),
4. Gürültüye neden olma suçu (183. madde),
5. Parada sahtecilik suçu (197. maddenin ikinci ve üçüncü fıkrası),
6. Mühür bozma suçu (203. madde),
7. Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçu (206. madde),
8. Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama suçu (228. maddenin birinci fıkrası),
9. Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçu (268. madde),
b) 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun’un 13. maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15. maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında açıklanan suçlar.
c) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 93. maddesinin birinci fıkrasında açıklanan suç.
d) 13/12/1968 tarihli ve 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanun’un 2. maddesinde açıklanan suç.
e) 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun ek 2. maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç.
CMK 250/2 maddesi uyarınca Cumhuriyet savcısı veya kolluk görevlileri, şüpheliyi, seri muhakeme usulü hakkında bilgilendirir. Şüpheliden kendisine bir müdafi seçmesi istenir. Müdafii bulunmayan şüpheli için bu husustaki istemi aranmaksızın müdafi görevlendirilir. Bu vesile ile Cumhuriyet savcısı tarafından şüpheliye seri muhakeme usulünün uygulanması hususu teklif edilir ve şüpheli tarafından müdafii huzurunda teklifin kabul edilmesi halinde bu usul uygulanır.
Cumhuriyet savcısı, TCK 61. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hususları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle yaptırımı belirler. Cezanın belirlenmesi başlıklı Türk Ceza Kanunu 61. maddesinde bu kriterler;
a) Suçun işleniş biçimi,
b) Suçun işlenmesinde kullanılan araçlar,
c) Suçun işlendiği zaman ve yer,
d) Suçun konusunun önem ve değeri,
e) Meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığı,
f) Failin kast veya taksire dayalı kusurunun ağırlığı,
g) Failin güttüğü amaç ve saik,
şeklinde belirlenmiştir.
CMK 250. maddesi ve seri muhakeme usulü kapsamında yaptırım uygulanması, güvenlik tedbirlerine ilişkin hükümlerin uygulanmasına engel teşkil etmemektedir. Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanması şeklindeki talebini yazılı şekilde görevli mahkemeye iletir.
a) Şüphelinin kimliği ve müdafii,
b) Mağdur veya suçtan zarar görenlerin kimliği ile varsa vekili veya kanuni temsilcisi,
c) İsnat olunan suç ve bu suçla ilgili kanun maddeleri,
d) İsnat olunan suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
e) Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklu ise, gözaltına alınma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri,
f) İsnat olunan suçu oluşturan olayların özeti,
g) Seri muhakeme usulünün uygulanması hususunun şüpheliye teklif edildiği ve şüphelinin müdafii huzurunda teklifi kabul ettiği bilgisi,
h) Belirlenen yaptırım ile seçenek yaptırımların uygulanmış olması halinde bunlara ilişkin hususlar ve güvenlik tedbirleri,
gösterilir.
Seri muhakeme usulüne tabi olduğu soruşturma dosyasından açıkça anlaşılan suçlarda, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından bu usul uygulanmadan düzenlenen iddianame iade edilir. Şüpheli, iddianamenin düzenlenmesine kadar Cumhuriyet savcısına başvurarak kendisi hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını talep edebilir.
Şüphelinin müdafii huzurunda dinlenmesini takiben mahkeme, 3. fıkradaki şartların gerçekleştiği ve eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu kanaatine varması halinde talepte belirlenen yaptırım doğrultusunda hüküm kurar; aksi takdirde talebi reddeder ve soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla dosyayı Cumhuriyet başsavcılığına gönderir.
Bu kapsamda Cumhuriyet savcısının talebi doğrultusunda mahkeme tarafından verilen hükme itiraz edilebilir. Mazeretsiz olarak mahkemeye gelmeyen şüpheli, bu usulden vazgeçmiş sayılır.
Seri muhakeme usulünün herhangi bir nedenle tamamlanamaması veya soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacı ile Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderilmesi hallerinde, şüphelinin seri muhakeme usulünü kabul ettiğine dair beyanları ile bu usulün uygulanmasına ilişkin diğer belgeler, takip eden soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamaz.
Şüpheli, mahkeme tarafından hüküm kuruluncaya kadar seri muhakeme usulünün uygulanmasına yönelik iradesinden vazgeçebilir.
Suçun iştirak halinde işlenmesi halinde şüphelilerden birinin dahi bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi durumunda seri muhakeme usulü uygulanmaz.
Seri muhakeme usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik hallerinde uygulanmaz.
Resmi mercilere beyan edilmesine rağmen soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama hali, yurt dışında bulunma veya başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması durumunda, seri muhakeme usulü uygulanmaz. Bu kapsamda seri muhakeme usulünün uygulanmasını teklif etmek amacına binaen şüpheli hakkında zorla getirme kararı verilemez ve yakalama emri düzenlenemez.
Şüphelinin meramını anlatabilecek ölçüde Türkçe bilmemesi veya engelli olması halinde CMK’nın “Tercüman Bulundurulacak Haller” 202. maddesi uygulanır.
Ceza Muhakemesi Kanunu 250. maddesinin 4. fıkrası uyarınca seri muhakeme usulünde sonuç olarak belirlenen hapis cezası, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması halinde Türk Ceza Kanununun 50. maddesine göre seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya 51. maddeye göre ertelenebilir.
TCK 50. maddesinde kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar açıklanmıştır. Hükmedilen bir yıl veya daha az süreli hapis cezası, kısa süreli hapis cezasıdır. Buna göre kısa süreli hapis cezası, suçlunun kişiliği, sosyal ve ekonomik durumu, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlık ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre;
a) Adli para cezasına,
b) Mağdurun veya kamunun uğramış olduğu zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme ya da tazmin suretiyle, tamamen giderilmesine,
c) En az iki yıl süre ile, bir meslek veya sanat edinmeyi sağlamak amacı ile, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmeye,
d) Mahkum olunan cezanın yarısından bir katına kadar süre ile, belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanmaya,
e) Sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle veya gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç işlenmiş olması halinde; mahkum olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınmasına, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanmaya,
f) Mahkum olunan cezanın yarısından bir katına kadar süre ile ve gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte çalıştırılmaya,
Çevrilebilir.
Yine CMK 250. maddesinde seri muhakeme usulünde koşulların varlığı halinde hapis cezasının ertelenmesi başlıklı TCK 51. maddesinin uygulanabileceği açıklanmıştır. Bu madde uyarınca işlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum edilen kişinin cezası ertelenebilir. Bu sürenin üst sınırı, fiili işlediği sırada on sekiz yaşını doldurmamış veya altmış beş yaşını bitirmiş olan kişiler açısından üç yıldır. Erteleme kararının verilebilmesi kişinin;
a) Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkum edilmemiş olması,
b) Suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık nedeniyle tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması,
şartlarına bağlıdır.
CMK 250. maddesinde açıklanan yaptırımlar hakkında, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması halinde CMK 231. maddesi kıyasen uygulanabilir.
01.01.2020 tarihli Ceza Muhakemesinde Seri Muhakeme Yönetmeliği uyarınca ön ödeme ve uzlaştırma kapsamındaki suçlar seri muhakeme usulüne tabi değildir.
Tüm hukuki danışmanlık ve talepleriniz için Heper Hukuk ve Danışmanlık Ofisi’ne ait 08504201155 numaralı hattımızdan hukuk ofisimize ulaşabilirsiniz.
Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu nedir, açığa imzanın kötüye kullanılması suçunun cezası nedir? Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu, TCK 209. maddesinde Kamu Güvenine Karşı Suçlar...
Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu nedir, suçun cezası nedir? Bu makalede, adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu hakkında genel bilgilere yer verilecektir. Suç, TCK 288. maddesinde,...
