Bu yazı içeriğinde velayet davası hakkında genel bilgilere yer verilecektir. Türk Medeni Kanunu 335. maddesi uyarınca ergin olmayan çocuk, anne ve babasının velayeti altındadır. Yasal bir neden bulunmadıkça velayet anne ve babadan alınamaz. Hakim vasi atanmasına gerek görmedikçe, kısıtlanan ergin çocuklar da anne ve babanın velayeti altında kalırlar.
Anne ve baba, çocuğun bakım ve eğitimi konusunda çocuğun menfaati göz önünde bulundurularak gerekli kararları alır ve uygular. Çocuk, anne ve babasının sözünü dinlemekle yükümlüdür. Türk Medeni Kanununda anne ve babanın, olgunluğu ölçüsünde çocuğa hayatını düzenleme olanağı tanıyacakları düzenlenmiştir. Buna göre anne ve baba, önemli konularda olabildiğince çocuğun düşüncesini göz önünde bulundurur.
Çocuk, anne ve babasının rızası dışında evi terk edemez ve yasal bir sebep bulunmaksızın onlardan alınamaz. Çocuğun adını ana ve babası koyar.
Çocuk, anne ve baba tarafından olanaklarına uygun şekilde eğitilir ve bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaki ve toplumsal gelişimi sağlanır ve korunur. Anne ve baba çocuğa, özellikle bedensel ve zihinsel engelli olanlara, yetenek ve eğilimlerine uygun düşecek ölçüde, genel ve mesleki bir eğitim sağlar.
Evlilik birliği devam ettiği sürece anne ve baba velayeti birlikte kullanır. Ortak hayata son verilmiş bulunması halinde ya da ayrılık hali gerçekleşmişse hakim, velayeti eşlerden birine verebilir.
Velayet, anne ve babadan birinin ölümü halinde sağ kalana aittir.
TMK 336. maddesi uyarınca tarafların boşanması durumunda velayet, sonunda çocuk kendisine bırakılan tarafa aittir.
TMK 337. maddesi uyarınca anne ve babanın evli olmaması halinde velayet anneye aittir. Anne küçük, kısıtlı veya ölmüş ya da velayet kendisinden alınmışsa hakim, çocuğun menfaatine göre, vasi atar ya da velayeti babaya verir.
Eşler, ergin olmayan üvey çocuklarına da özen ve ilgi göstermekle mükelleftir. Kendi çocuğu üzerinde velayeti kullanan eşe diğer eş uygun bir şekilde yardımcı olur. Durum ve koşullar zorunlu kıldığı ölçüde çocuğun ihtiyaçları için onu temsil eder.
Türk Medeni Kanunu 348. maddesinde velayetin kaldırılması nedenleri açık olarak belirtilmiştir. Buna göre çocuğun korunmasına ilişkin diğer önlemlerden sonuç alınamaması veya bu önlemlerin yetersiz kalacağının önceden anlaşılması halinde, hakim aşağıda sayılan hallerde velayetin kaldırılmasına karar verir:
1. Anne ve babanın;
veya benzeri sebeplerden biri nedeni ile velayet görevini gereği şekilde yerine getirememesi.
2. Anne ve babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde ihmal etmesi
Velayetin anne ve babanın her ikisinden birden aynı anda kaldırılması durumunda çocuğa bir vasi atanır. Bu hususta verilecek mahkeme kararında aksi belirtilmedikçe, velayetin kaldırılması, mevcut ve doğacak bütün çocukları kapsar.
Türk Medeni Kanunu 349. maddesi hükmüne göre velayete sahip olan anne ya da babanın yeniden evlenmesi, velayetin kaldırılmasını gerektirmez. Ancak, çocuğun menfaati bunu gerektiriyorsa velayet davası ile velayet sahibi değiştirilebileceği gibi, durum ve koşullara göre velayet kaldırılarak çocuğa vasi de atanabilir.
Velayetin kaldırılması durumunda anne ve babanın çocuklarının bakım ve eğitim giderlerini karşılama yükümlülüğü aynen devam eder. Anne ve baba ile çocuğun ödeme gücünün bulunmaması halinde bu giderler Devlet tarafından karşılanır. Nafakaya ilişkin hükümler saklıdır.
Durumun değişmesi halinde, çocuğun korunmasına ilişkin önlemlerin yeni koşullara uyarlanması gerekir. Velayetin kaldırılmasını gerektiren sebebin ortadan kalkması halinde hakim, kendiliğinden veya anne ya da babanın bu konudaki talebi üzerine velayeti geri verir.
Velayet davası ile ilgili en çok sorulan sorulardan birisi de boşanmadan velayet davası açılıp açılamayacağı yönündedir. Türk Medeni Kanununun 336/2. maddesi gereğince ortak hayata son verilmiş veya ayrılık halinin gerçekleşmiş olması halinde hakim, velayeti eşlerden birine verebilir.
Velayet davası için görevli ve yetkili mahkeme kural olarak davalının ikametgahının bulunduğu yer aile mahkemesidir.
Velayet davası ile ilgili hukuki danışmanlık ve tüm talepleriniz için Heper Hukuk ve Danışmanlık Ofisi’ne ait 08504201155 numaralı hattımızdan hukuk ofisimizle iletişime geçebilirsiniz.